Để có được nồi nước phở, bún chỉ cần một viên bún mắm “Made in China” giá 5.000 đồng là nồi nước dùng bốc mùi thơm phức đủ chan nước cho hàng trăm bát phở. Bài viết được đăng tải lại từ báo Người Đưa Tin.

Từ các loại gia vị cho các món lẩu, hương vị nướng, phẩm tạo màu cho đến thuốc biến thịt lợn thành thịt bò vẫn ngang nhiên bày bán tại các chợ vùng biên tỉnh Lạng Sơn. Điều đáng nói là tất cả các loại gia vị này đều có xuất xứ từ Trung Quốc nhưng lại không rõ ràng về nguồn gốc.

Những lọ ớt trộn xuất hiện ở khắp các quán ăn ở Lạng Sơn.

Dựng tóc gáy ở chợ “hóa chất” đủ món

Hiện nay, gia vị không rõ nguồn gốc chủ yếu được nhập lậu vào Việt Nam qua các đường tiểu ngạch biên giới với Trung Quốc. Chúng tôi đóng vai thương nhân đến các chợ biên giới Lạng Sơn để tìm mua các loại gia vị này. Chợ Giếng Vuông, TP. Lạng Sơn được coi là “thủ phủ” của các loại “gia vị Tàu”.

Chợ này bày bán đủ các loại mặt hàng gia vị Trung Quốc, từ hành củ, hành tây, tỏi, cà rốt cho đến các loại gia vị bột để kho tàu, bò kho, lẩu thái, canh chua, phở, bún bò Huế, hủ tiếu hay các loại dầu giấm và nước mắm pha sẵn. Các loại gia vị có đủ dạng viên, bột và nước. Giá các mặt hàng này thấp hơn rất nhiều so với những loại gia vị có nguồn gốc rõ ràng trong nước. Đơn cử như hành củ khô, hành tây, cà rốt, gừng… giá nhập khẩu chỉ khoảng 2.500 đồng/kg, tỏi 3.400 đồng/kg. Thương lái “nhập” vào bán ở nội địa thì những mặt hàng này đội giá lên gấp 2 – 3 lần.

Chị Hoàng Thị L. (chủ gian hàng tại “thủ phủ”) cho rằng, để có được nồi nước phở, bún thì chỉ cần một viên bún mắm “Made in China” giá 5.000 đồng là nồi nước dùng bốc mùi thơm phức đủ chan nước cho hàng trăm bát phở. Ngoài hương liệu cho nồi nấu bún phở còn có đủ hương vị pha chế đồ uống. Đó là các gia vị pha chế nước uống như nước như chanh, sữa đậu, trà sữa, nước chanh dây, cam, ổi, dâu, bí đao, hương cúc, mía lau, trà xanh, rong biển cũng được làm giả, giá mỗi kg từ 60.000 đến 80.000 đồng.

Không khó khăn gì để tìm mua sữa ngô được đựng trong vỏ chai nước lọc, dung tích 500ml và không có nhãn mác. “Dung dịch này có màu trắng đục, dậy mùi đặc trưng của sữa và ngô, đặc biệt là có vị ngọt đậm. Mỗi lít sữa ngô được bán với giá từ 35.000 – 40.000 đồng”, vừa quảng cáo xong mặt hàng này, chị L. lại vào gian trong lấy ra một gói dạng bột. Chị bảo, đây là bột béo để nấu sữa đậu nành. Mỗi gói giá 100.000 đồng, nó được pha với sữa, đậu nành, đường cát và 25 lít nước là có ngay 25 lít sữa.

Theo chị L., cửa hàng chị còn cung cấp các loại hương vị tạo mùi thơm cho các món nướng, bột dạng chả cá. Gia vị loại này gồm có dạng bột và dung dịch. Dạng bột có màu trắng hoặc vàng, giá 30.000 – 80.000 đồng/100g; dạng dung dịch có giá 30.000 – 35.000 đồng/100g. Tất cả đều được đóng trong can hoặc bịch, không hề có nhãn mác.

Thuốc Bắc lẩu dùng để tạo hương vị cho nồi lẩu.

Khảo sát tại chợ đêm Kỳ Lừa, chợ Đông Kinh…, PV phát hiện nhiều loại phẩm màu độc đáo như màu gạch tôm, tạo màu cho nem. Có những bột tạo màu được đựng trong những túi nilon, không ghi bất cứ nguồn gốc, xuất xứ. Mỗi túi phẩm màu có giá 15.000 đồng/kg có thể dùng để chế biến nhiều lần món ăn này.

Ngoài ra, các loại “phụ gia lợn bò” có giá trung bình 140.000 đồng. Các chất phụ gia này được chế biến thành dạng kem đựng trong các túi nhỏ. “Cứ 1kg thịt lợn thành phẩm cần 2gram chất phụ gia “hương liệu bò”. Sau khi tẩm ướp miếng thịt lợn qua chất phụ gia, đợi khoảng 30 phút để gia vị ngấm đều thì thịt lợn đã đổi màu nâu sậm. Màu sắc giống thịt bò hoàn toàn, khi ăn, nó cũng có hương vị bò, giống với vị bò bít tết. Ngoài vị bò còn có cả vị gà, vịt, cừu…”, chị L. nói.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, người tiêu dùng ưa chuộng các loại mặt hàng này vì tiện dụng, giá rẻ và đem lại kinh tế cao. Được biết, tất cả các loại mặt hàng này được các tiểu thương vận chuyển đến khắp các tỉnh, thành trong cả nước tiêu thụ.

Tiết lộ rợn người về đầu ra của “thủ phủ gia vị”

Trong vai một thương lái chuyên cung cấp các loại gia vị độc đáo cho các quán ăn ở Hà Nội, tôi “bắt sóng” được với anh Lộc Văn D. chuyên phân phối hàng cho những “chân rết” ở khắp các tỉnh, thành. Anh D. thừa nhận: “Hầu hết các quán ăn, nhà hàng, quán phở đều sử dụng các loại gia vị này. Chúng được ưa chuộng vì có giá rẻ bằng 1/3, thậm chí 1/5 lần so với giá sản phẩm có nguồn gốc của Việt Nam. Hơn nữa những gia vị này có thể giúp cho thức ăn, nước uống có mùi vị bắt mắt, hương vị độc đáo, thu hút khách hàng.

Anh D. cho hay, đa số các loại gia vị này đều có xuất xứ từ Trung Quốc, một số không ghi nguồn gốc và chưa qua kiểm duyệt vẫn được tuồn lậu vào Việt Nam. Hầu hết các mặt hàng này đều được vận chuyển qua đường tiểu ngạch rồi phân phối về các tỉnh, thành. Theo anh D., khi hàng về Việt Nam dân buôn sẽ chọn những mặt hàng có thể bày bán tự do để đem giao khắp các chợ. Đối với những mặt hàng “nhạy cảm”, đã bị phát hiện có chất gây ung thư như hương vị lẩu, thuốc biến thịt lợn thành thịt bò, thường bị quản lý thị trường kiểm tra rất gắt gao nên tiểu thương không bày ra sạp, chỉ khi người mua hỏi thì họ mới đem ra bán.

Xì dầu đóng thành từng can.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, một số gia vị kém chất lượng khi được tuồn lậu vào Việt Nam đã được phù phép, gắn nhãn mác. Bằng rất nhiều thủ thuật, mỡ lợn biến thành những can dầu ăn thực vật được chở bán cho các cơ sở với giá 160.000 đồng/kg. Dầu mỡ độc hại có thể ảnh hưởng xấu đến tim mạch, làm tim đập chậm, huyết áp tăng cao và là tác nhân gây ra các chứng bệnh ung thư nguy hiểm.

Mặc dù lực lượng chức năng đã rất nỗ lực trong việc ngăn chặn thực phẩm, gia vị bẩn. Tuy nhiên, do lợi nhuận quá lớn nên thương lái vẫn bất chấp luật pháp và sức khỏe của người tiêu dùng. Theo ông Phạm Công Anh, Chi cục phó chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Lạng Sơn thì việc kiểm tra, kiểm soát các loại thực phẩm, gia vị không rõ nguồn gốc này tại Lạng Sơn vẫn là một việc khó, vì nhiều lý do. Trong khi đó, vẫn chưa thể phân định rõ danh mục quản lý giữa các ngành liên quan như y tế, nông nghiệp, công thương.

Bác sỹ Nguyễn Văn Lưu, chuyên khoa dinh dưỡng, bệnh viện đa khoa Lạng Sơn cho biết: “Riêng với những gia vị nhập lậu từ Trung Quốc, phần lớn được điều chế bằng phương pháp tổng hợp hóa chất. Nó đánh lừa vị giác, khứu giác, thị giác của người ăn chứ hoàn toàn không có giá trị về dinh dưỡng, chưa kể một số hóa chất có trong gia vị có thể gây ra nhiều chứng bệnh như ung thư, tiểu đường, viêm dạ dày, ruột, gan, thận… nếu ăn uống lâu dài”.